По двата изборни круга, политичката мапа на земјата доживеа целосна промена – ВМРО–ДПМНЕ убедливо води со 55 општини, ВРЕДИ се издигна како доминантна албанска опозициска сила, а ДУИ влезе во период на внатрешно преиспитување.
Според аналитичарот Дритон Зенку, ова е резултат на однапред осмислен план за симнување на Али Ахмети од власт и пренаредување на политичките сојузи.
Коалицијата предводена од ВМРО–ДПМНЕ, според официјалните резултати од двата изборни круга, ќе има градоначалници во Градот Скопје и уште 54 општини низ државата. Втора по бројот на освоени градоначалнички места е коалицијата ВРЕДИ со девет, по што следуваат СДСМ со шест, Национална алијанса за интеграција (НАИ) со четири, а Движењето ЗНАМ и Унијата на Ромите со по еден градоначалник. Струга ќе ја води независен кандидат поддржан од ВРЕДИ и ВМРО–ДПМНЕ.
На вториот изборен круг, што се одржа вчера, се избираа градоначалници во 32 општини и во Градот Скопје, додека во првиот круг на 19 октомври беа избрани 44 градоначалници. Во четири општини — Гостивар, Врапчиште, Центар Жупа и Маврово–Ростуше — немаше гласање поради недоволен одѕив на првиот круг. Таму ќе се организира нов изборен процес во рок од 60 дена.
Политичкиот аналитичар Дритон Зенку во изјава за Фронтлајн, оцени дека лидерот на ДУИ, Али Ахмети, бил свесен дека се подготвува неговото соборување, уште пред една година.
– Лидерот на ДУИ, Али Ахмети, бил свесен дека се подготвува неговото соборување. Пред една година, на парламентарните избори, Ахмети спомена ‘пактови во црвени подруми’, алудирајќи на средби меѓу лидерите на партии и македонските олигарси. Новата влада беше формирана без ДУИ и Европскиот фронт, што го означи почетокот на реализирањето на овој план, изјави Зенку.
Според него, и локалните избори биле дел од поширокиот процес за промена на политичката поставеност на Албанците во државата.
– И за локалните избори, Ахмети создаде национална кауза со цел да ги оспори овие планови, за кои зборуваа и премиерот и лидер на ВМРО-ДПМНЕ, Христијан Мицкоски, како и лидерот на Демократската партија на Србите и вицепремиер за меѓуетнички односи, Иван Стоилковиќ, кој изјави дека овие избори се национални и имаат мисија да ја симнат партијата на Ахмети од власт, нагласи аналитичарот.
Зенку посочува дека овој план бил мошне поволен за противниците на Ахмети во албанскиот политички блок.
– Со поддршка од владината коалиција, ВЛЕН успеа лесно да се етаблира во 10 општини населени со Албанци, најмногу во урбани и значајни општини како Тетово, Чаир, Струга и Дебар, рече тој.
Според него, лидерите на ВЛЕН покажале подготвеност за соработка и прагматичен пристап кон политичките партнери.
– Лидерите на ВЛЕН покажаа подготвеност за соработка, откажувајќи се од политички фолклор и обезбедувајќи поддршка во позадина во две општини кон кои ВМРО-ДПМНЕ беше особено насочена — Кичево и Беровница. Токму албанските 600–700 гласа во Беровница и над 2.500 гласа во Кичево му донесоа победа на кандидатите на Мицкоски, изјави Зенку.
Аналитичарот истакна дека поддршката од ВМРО-ДПМНЕ кон албанските опозициски партии се вратила со конкретни резултати.
– Како возврат, Тетово беше освоено со мала разлика од Билал Касами — благодарение на гласовите на ВМРО-ДПМНЕ, исто како и Струга со околу 6.000 гласа, Боговиње со околу 200 гласа, и Дебар со околу 1.000 гласа. Тоа беше еден политички микс што даде резултати, оцени Зенку.
Тој смета дека партиите на власт целосно го материјализирале овој успех, користејќи ја поддршката и на СДСМ во повеќе општини.
– Партиите на власт го материјализираа овој успех целосно, со поддршка и од СДСМ во повеќе општини. Националната Алијанса за Интеграција, но и партијата на Димитар Апасиев, Левица, покажаа слабост пред машинеријата на власта, истакна тој.
Зенку додава дека во Гостивар и Врапчиште ќе се повтори гласањето во декември, а следните два месеца ќе бидат клучни за позиционирањето на албанските партии.
– Во Гостивар и Врапчиште ќе се повтори гласањето во декември. Во наредните 60 дена, политичките субјекти ќе имаат време да се занимаваат со проекции и стратегии. Гласовите од 19 октомври ги фаворизираа опозициските кандидати Валбон Лимани и Исен Шабани со голема разлика, а сега останува да се види колку успешно албанската опозиција ќе го одбрани овој резултат, заклучи политичкиот аналитичар Дритон Зенку во изјава за Фронтлајн.
„Сакам да прогласам голема победа на коалицијата предводена од ВМРО–ДПМНЕ. Ако некој се сомневаше, народот покажа дека Македонија е повторно твоја,“ – изјави претседателот на ВМРО–ДПМНЕ Христијан Мицкоски на прес-конференцијата по завршувањето на вториот круг од локалните избори.
Вториот круг на локалните избори во Северна Македонија потврди дека Владата и ВМРО ДПМНЕ успеаја да обезбедат апсолутно мнозинство во единиците на локалната самоуправа, користејќи комбинација од политичка поддршка, институционален притисок и антиалбанска реторика.
Поранешниот пратеник и кандидат за претседател, Зуди Џелили, за Фронтлајн истакна:
„Планот на Владата и ВМРО за контрола на локалната власт успеа. Во албанските општини, влијанието на централната власт и на механизмите на власта е пресудно, и тоа директно влијае на единството и политичката стратегија на Албанците.“
Според него, централната власт не користеше само политичка поддршка, туку и притисок, медиумска контрола, индиректен заплашување и економски интересни мрежи за повторно да ја преземе територијалната контрола.
– Владата и ВМРО ја користеа антиалбанската реторика како инструмент за емоционална мобилизација и притисок, особено кон ДУИ (НАИ) и другите албански партнери во Владата, додаде Џелили.
Зуди Џелили истакна дека условувањата на ВМРО ДПМНЕ за поддршка на ВЛЕН во општините како Тетово, Струга, Дебар, Чаир и други, имале висока цена: „Како резултат, беа изгубени Кичево и Брвеница, а ВМРО изгуби 40% од власта во општините со албанско мнозинство.“
Тој потенцира дека локалните избори 2025 ја истакнаа следната реалност за албанскиот политички фактор: Единството носи резултати, како во Чашка. Внатрешни конфликти и притисок од премиерот доведоа до губење на стратешки важни општини, како Кичево и Берово. Антиалбанскиот национализам функционираше како изборен инструмент за македонската страна, вели Џелили.
Според Џелили, во мултиетничките држави демократијата не е луксуз, туку механизам за преживување.
„Настојувањето на власта да ја контролира секоја општина и да ги потиснува албанските партнери во Владата, како и албанската опозиција, ќе има долгорочни последици врз меѓуетничките односи во земјата. Секое дејствие ќе предизвика реакција!“
Анализата на вториот круг покажува дека локалната власт останува темел за политичка, партиска и економска контрола во Северна Македонија, додека албанските фактори треба да го зачуваат единството и стратегијата за да ги заштитат своите интереси на општинско и национално ниво.
Лидерот на владеачката ВМРО ДПМНЕ истакна дека ова е „заедничка победа на вербата, надежта и копнежот за иднина“, посочувајќи дека победите во Скопје, Карпош, Аеродром, Кичево, Брвеница, Валандово, Крушево и Кочани се доказ за политичката зрелост на граѓаните.
„Посебно силна порака доаѓа од Кичево – падна митот дека Кичево е нивно или наше. Кичево е на кичевчани,“ нагласи Мицкоски, додавајќи дека соработката меѓу различни заедници во оваа општина е пример за соживот и заедништво.
Тој порача дека „поминало времето на локалните шерифи и политичките малверзации“.
– Секој глас е одговорност и доверба. Овие избори се порака да не се забегува со довербата, туку таа да се претвори во конкретни резултати. Време е за работа, за обединување, за Македонија што верува во себе, истакна лидерот на ВМРО–ДПМНЕ.
По објавувањето на резултатите, лидерот на ДУИ Али Ахмети истакна дека, и покрај поразите во неколку општини, неговата партија и коалицијата Национална алијанса за интеграција (НАИ) ја имаат „народната и општинската поддршка“ со повеќе од 23.000 гласови разлика наспроти ВЛЕН.
– Оваа победа во народната и општинската поддршка претставува морален и политички мандат што нè обврзува да продолжиме уште пообединети, подисциплинирани и посветени кон граѓаните, изјави Ахмети.
Тој најави длабока анализа и обновување на партиските редови, потенцирајќи дека поразите ќе бидат искористени за внатрешно зајакнување на структурата.
Од изборниот штаб на коалицијата ВЛЕН во Тетово беше соопштено дека тие сега се втора политичка сила во државата, со оглед на бројот на освоени општини.
– ВЛЕН постигна убедлива победа речиси во сите општини каде што бевме во втор круг – Тетово, Боговиње, Дебар, Долнени и Струга, изјави Башким Бакиу од изборниот штаб.
– Граѓаните зборуваа јасно и гласно. Деструктивните политики на ДУИ повеќе не поминуваат. Време е Али Ахмети да поднесе оставка. За Албанците доаѓа светла иднина полна со работа и проекти, додаде Бакиу.
Додека, во соопштението на ВЛЕН се наведува дека „ДУИ е избришана од политичката карта на Северна Македонија“, а победите во Чаир, Сарај, Арачиново, Желино, Теарце, Боговиње, Дебар, Струга, Долнени и Тетово се „крај на една ера и почеток на нова визија за албанската политика“.
Двата изборни круга потврдија најголема локална победа на ВМРО–ДПМНЕ во последната деценија, драматичен пад на поддршката за ДУИ, и консолидирање на новата опозициска сила ВЛЕН меѓу албанските гласачи.
Политичките аналитичари оценуваат дека резултатите ќе предизвикаат реструктурирање на политичката сцена, со јасни пораки за одговорност, промени и нова енергија во локалната власт.
Дестан Јонузи
