Народната банка, со поддршка од Европската Унија, започна со реализација на проектот „Зајакнување на капацитетот на Народната банка во областа на екстерните статистики, платежната статистика и платните системи“, чија цел е модернизација на институцијата и приближување до европските стандарди, што ќе овозможи посигурни услуги и поголема доверба кај јавноста.
Проектот се состои од две клучни компоненти: статистиката и платните системи – области коишто претставуваат темел на монетарната политика и модерната финансиска инфраструктура.
Првата компонента се однесува на воспоставување склад на податоци за екстерните статистики. Овој податочен склад ќе овозможи современ, автоматизиран и флексибилен модел за собирање, обработка и анализа на податоците за билансот на плаќања, странските директни инвестиции и меѓународната инвестициска позиција. И покрај високото ниво на усогласеност со европските барања, дигитализацијата на процесите ќе овозможи попрецизни, подетални и меѓународно споредливи податоци. Модернизацијата на техничките решенија коишто се користат во процесот на подготовка на квалитетна и навремена статистика, ќе овозможи подобар пристап до информации за граѓаните, компаниите и за институциите, ќе ја зголеми ефикасноста и транспарентноста во работењето и ќе ја поддржи земјата во подготовките за пристапување кон Европската Унија.
Втората компонента е усвојување на новиот светски стандард ISO 20022 во платниот систем МИПС. Усвојувањето на овој меѓународен стандард ќе ја засили интероперабилноста помеѓу домашните и меѓународните платни системи, а особено платните системи со кои управува Европската централна банка и во рамките на Единствената област за плаќања во евра (СЕПА), како основа за забрзување, поедноставување и поевтинување на прекуграничните плаќања во иднина. Придобивките од овие промени несомнено ќе ги почувствуваат сите сегменти на економијата – банките, компаниите, населението и државата. Со оваа трансформација се создаваат предуслови за поефикасни финансиски пазари, посилна конкурентност и поефикасно управување со ликвидноста на банките и компаниите, како и за подобро корисничко искуство за граѓаните.
Гувернерот на Народната банка Трајко Славески во своето обраќање се осврна на двете компоненти на проектот.
-Статистичката компонента обединува два клучни аспекта на статистиката на централната банка. Прво, тоа е осмислувањето и модернизацијата на техничките решенија коишто се користат во процесот на подготовка на квалитетна и навремена статистика, како јавно добро. Централните банки, во изминатите дваесетина години, а особено по големата финансиска криза се соочуваат и со поголема дигитализација, но и со зголемена потреба од поопсежни и подетални сетови податоци. Оттука произлегува и сѐ поголемиот интерес на централните банки за процесите на управување со податоците, преку различни пристапи во градењето на оваа податочна архитектура ‒ од виртуализација, па сѐ до изградба на податочни складови, рече тој.
Истакна дека крајната цел е секако, да се обезбедат структурирани, „прочистени“ и стандардизирани податоци, коишто ќе бидат корисни за носење соодветни одлуки засновани на информации, но и податоци коишто ќе бидат од значење за истражувачите, аналитичарите, новинарите, како и за секој граѓанин и институција чиишто очекувања се транспарентни и точни информации.
Тој посочи дека статистичките податоци со помош на овој проект ќе бидат организирани и структурирани во современ податочен склад.
-Новото технолошко решение ќе овозможи модерен и автоматизиран модел за складирање и организирање на податоците што се неопходни за изготвување на билансот на плаќања, странските директни инвестиции и на меѓународната инвестициска позиција. Екстерните статистики се еден од столбовите на макроекономската анализа за една мала и отворена економија како нашата. Тие се основата за оцената на трговската и финансиската интеграција на земјата, поради што во време кога светот се соочува со постојани и брзи глобални промени, екстерните статистики мора да „одат во чекор“ со нив за да ја задржат релевантноста, рече Славески.
Тој појасни дека оценките на Eвростат покажуваат дека и сега, екстерните статистики имаат висок степен на усогласеност во однос на методологијата и роковите во кои се изготвуваат и се доставуваат, но постои „јаз“ во однос на европските барања којшто се однесува на обезбедувањето подетални и вкрстени податоци.
-Токму новиот склад на податоци ќе овозможи да се надминат утврдените јазови, преку обезбедување подетални податоци по земја партнерка, по економска и по географска зона, а со тоа и целосна усогласеност со барањата, наведе Славески.
Евроамбасадорот Михалис Рокас истакна дека ова не е само технички проект, туку инвестиција во отпорноста, транспарентноста и довербата — инвестиција во модернизацијата на банкарскиот систем.
-Приклучувањето на Северна Македонија кон Единствената област за плаќања во евра оваа година ќе придонесе за надградба на статистичката и платежната инфраструктура, што дополнително ќе ја усогласи земјата со европските стандарди и ќе донесе конкретни придобивки за граѓаните, компаниите и за економијата во целина, потенцира Рокас.“
Проектот беше презентиран од страна на експертите на Народната банка Дане Крстевски, раководител на проектот, Јасминка Додева Ковачева, раководителка на компонентата за склад на податоци и Борче Ристовски, раководител на компонентата за платниот систем МИПС.
Проект е значаен чекор кон модернизација на Народната банка и приближување кон европските стандарди, со директни придобивки за граѓаните, компаниите и целокупната економија.
