По Рамиз Мерко, градоначалникот на општина Струга, Артан Груби, висок функционер и доверлив човек на лидерот на Демократската унија за интеграција (ДУИ), Али Ахмети, е прогласен за нон грата од Стејт департментот. Покрај нив, во вторникот наутро од полицијата беше уапсени и поранешниот директор на Јавното претпријатие „Паркови и зеленило“ и поранешен директор на ЕСМ, Ардијан Муча, исто така висок функционер на ДУИ. Тој е осомничен за злоупотреба на службената положба.
Башким Селмани, професор на правниот факултет при Државниот универзитет во Тетово, по римско право, политички науки и меѓународен тероризам вели – факт е дека ако се земе за основа фактичката состојба на функционирање на правната држава – една од основните пречки за функционирање на правната држава е корупцијата и организираниот криминал, не индивидуален, туку институционален.
– Оваа битка за жал пропадна со создавањето на Специјалното обвинителство, целосниот колапс на институциите во Северна Македонија во однос на борбата против криминалот и корупцијата. За жал, криминалот и корупцијата го погодија и Специјалното обвинителство. Од тој момент Соединетите Американски Држави се главниот иницијатор за функционирање на правната држава. Ова е многу лоша порака од Стејт департментот за функционирањето на владеењето на правото. Во правдата се вели дека нема криминал без траги. Ова е морално право со кое Северна Македонија мора директно да се справи и да се бори против криминалот и корупцијата за да не чека некој однадвор да покаже кои се авторите на ваквите ситуации. Затоа, таа е последната порака, каде што Северна Македонија мора да се соочи со криминалот и институционалниот криминалитет на државата, од причина што Северна Македонија е државата во која криминалите на корупција од страна на институциите или носителите на функции, континуирано го кријат, вели професорот Селмани за „Фронтлајн“.
Тој нагласува дека кога од американскиот департмент доаѓа пријателска и добронамерна порака за развој на државата, политичките субјекти не само што не презеле мерки туку и наградиле одредени личности.
– Oвие криминалци мора да ги казниме каде и да се, подвлече тој.
Поранешниот вицепремиер на Северна Македонија, Артан Груби од ДУИ и судијата во Апелациониот суд на Северна Македонија, Енвер Беџети, се прогласени за непожелни од САД.
Груби и Беџети се обвинети дека се вмешани во значителна корупција со примање мито за поткопување на судските постапки поврзани со кривичната пресуда на Сашо Мијалков, директор на Управата за безбедност и контраразузнавање на Северна Македонија.
„Согласно член 7031(в), Стејт департментот јавно ги обвини Артан Груб и Енвер Беџети за нивна вмешаност во значителна корупција со примање мито за поткопување на судските постапки поврзани со кривичната пресуда на Сашо Мијалков, поранешен директор на Дирекцијата за безбедност и Контраразузнавање на Северна Македонија. Мијалков беше назначен во 2022 година за суштинска корупција според член 7031(в), а OFAC го санкционираше согласно Е.О. 14033. Во рамките на оваа акција се опфаќаат и блиските членови на семејството на Груби“, се наведува во соопштението на Стејт департментот.
Груби реагираше преку објава на социјалните мрежи со тврдење дека одлуката го засега директно и лично.
– Како човек кој мојот јавен живот го посветив на заштита на западните демократски вредности и кој секогаш работев напорно за членството на земјата во НАТО и во Европската Унија, оваа одлука ме засега директно и лично. Ќе се ангажирам со сета своја посветеност и максимално, заедно со нашите пријатели и партнери, со кои ја споделувавме визијата и работевме низ годините за интеграција на земјата во евроатлантските структури, целосно да го обелиме ова прашање. Транспарентноста и посветеноста на демократските вредности и понатаму ќе бидат главен столб на секое мое дејствување, напиша Груби.
Мијалкови исто така е на црната листа на САД од 2022 година. Мијалкови беше осуден во јули 2022 година на три години затвор во случајот познат како „Империја“, под обвинение за злосторничко здружување, проневера и незаконско прикривање на богатство или перење пари преку „оф-шор“ компании. За случајот „Империја“, тој е осуден и за многу други тешки кривични дела.
Кривичниот суд Скопје на 26 февруари 2021 година го осуди на 12 години затвор за сторено кривично дело „злосторничко здружување“, „недозволено прислушување“ и „уништување опрема за прислушување“. Тој е осуден на три години затвор за незаконско стекнување на парцели на „Водно“ во Скопје, додека на 08.03.2019 година на две години за изборна злоупотреба.
Но, некои првостепени решенија Апелациониот суд ги поништи и ги врати на повторно судење, додека за уште две дела може да биде ослободен од издржување на казната поради можност предметите да застарат.
Случајот со Сашо Мијалков предизвика судството во Северна Македонија да продолжи да биде мета на критики од Европската Унија и од САД.
Одлуката на Стејт департментот за Груби и Беџети доаѓа околу еден месец откако американската амбасадорка во Скопје, Ангела Агелер, на 21 ноември предупреди за проширување на црната листа со други лица осомничени за криминал и корупција во Северна Македонија.
Во меѓувреме, Агелер рече дека одлуката на Стејт департментот на 9 декември за Груби и Беџети „е доказ дека политичкото мешање во судството не може и нема да се толерира“.
„САД ќе продолжат да ги ставаат на црна листа оние кои се впуштаат во голема корупција, која ги поткопува демократските институции и ја поткопува довербата на јавноста. Никој не е над законот, а одговорноста е од витално значење за напредокот“, рече Агелер.
Од друга страна, во вторник наутро, Ардијан Муча висок функционер на ДУИ, поранешниот директор на ЈП „Паркови и зеленило“ и поранешниот директор на ЕСМ беше уапсен од Министерството за внатрешни работи на Северна Македонија за злоупотреба на службената должност.
Лидерот на Алијансата за Албанците и министер за здравство Арбен Таравари вели дека од овој политички „земјотрес“ ДУИ и Али Ахмети мора да се одразат и реформираат.
„Се чини дека земјотресот што ја потресе ДУИ ја тоне оваа партија еднаш засекогаш… но навистина треба да бидеме објективни и да разбереме дека нејзините поранешни корумпирани функционери немаат врска со тие чесни луѓе кои и дале доверба на оваа партија. Нека овој период и послужи на ДУИ како фаза на реформирање, размислување и прочистување“, реагира Таравари.
Во меѓувреме, Демократската унија за интеграција соопшти дека ја почитува одлуката на американскиот Стејт департмент. Ова се наведува во краткото коминике на Демократската унија за интеграција, притоа нагласувајќи дека „остануваме посветени на стратешка соработка со САД“
„Демократската унија за интеграција ја почитува одлуката на американскиот Стејт департмент. Како партија остануваме посветени на стратешката соработка со САД и на зајакнувањето на демократските вредности и транспарентноста“, велат од ДУИ.
Од ВМРО-ДПМНЕ оценија дека со ставањето на Груби на црната листа на САД, заедно со судијата Енвер Беџети, се докажало партизирањето на државата од страна на ДУИ.
– Енвер Беџети, судијата кој го држеше случајот за Мијалков во фиока, ја докажува партизираноста на судството. Судиите поддржани од Артан Груби и ДУИ, полека завршуваат на црната листа на САД, заедно со членови од ДУИ, стои во реакцијата на ВМРО-ДПМНЕ.
Одлуката на Стејт департментот за ставање на нови лица од државава на црната листа ја поздрави и опозициската СДСМ. Од СДСМ посочуваат дека ја сметаат за исклучително значајна поддршката на стратешките партнери на Северна Македонија во борбата против корупцијата и криминалот.
– Сите сомнежи за корупција мора да бидат истражени и санкционирани без компромис од страна на правосудните органи во Северна Македонија. Го охрабруваме целиот правосуден систем во државата да работи посветено и без двоумење на расчистување со сите форми на криминал и корупција, со цел да обезбеди праведност и еднаквост за сите граѓани. СДСМ останува доследна во својата заложба за изградба на праведно општество, во кое владеењето на правото и отчетноста ќе бидат темелите на нашата иднина, се вели во соопштението.
Дестан Јонузи
