Репортер од Гардијан известува од затворот Седнаја во Сирија, каде што се шпекулира дека затворениците се заробени под земја – додека очајните роднини чекаат вести.
Известувањето го пренесуваме во целост:
„На периферијата на градот била пронајдена врата која води до огромен подземен комплекс, длабок пет ката, во кој се наоѓаат последните затвореници на режимот на Асад, кои бараа воздух.
Автомобили одеа кон затворот Седнаја, локално познат како „кланица на луѓе“, најозлогласениот комплекс за мачење во огромната мрежа на центри за притвор на сириската влада. Гардијан ги следеше додека сообраќајот запре и гласините се пренесуваа меѓу спуштените прозорци: имаше 1.500 затвореници заробени под земја на кои им требаше спасување; можеби вашите најблиски се меѓу нив. Автомобилите беа оставени покрај патот и луѓето почнаа да пешачат.
Поворката осветлена од илјадници телефони одеше кон затворскиот комплекс, кој додека бунтовниците не ја преземаа контролата врз објектот претходно во неделата, гарантираа влез, но не и излез. Семејствата се собираа околу огновите во затворскиот терен за да се загреат, додека внимаваа на затворските врати за да видат дали можат да препознаат лица што излегуваат.
Бунтовничките борци се обидоа да ги спречат луѓето да влезат во самиот затвор, пукајќи со куршуми во воздух – но толпата непречено одеше напред.
Внатре, луѓето шетаа низ лавиринтскиот објект, движејќи се од ќелија до ќелија, барајќи каква било трага што би можела да им каже каде би можеле да бидат нивните роднини и пријатели. Тие се брзаа да го лоцираат скриеното подземно крило – кое го нарекоа „црвено крило“ – поради стравувањата дека затворениците гладуваат без храна и се гушат од недостаток на воздух.
„Во моето семејство исчезнаа тројца. Ни кажаа дека има четири нивоа под земја и дека луѓето се гушат внатре – но не знаеме каде е“, рече Ахмад ал-Шнајн додека го пребаруваше затворскиот коридор.
„Оние што излегоа од тука изгледаа како скелети. Затоа, замислете како ќе изгледаат тие под земја“, рече Хнеин.
Затворот навидум бил изграден за да предизвика чувство на дезориентираност. Во неговиот центар има спирално скалило кое од приземјето изгледа бескрајно.
Според бунтовничките борци, секое крило било специјализирано за различен облик на мачење. Нема прозорци кон надворешниот свет.
Во неделата, луѓето се мелеа околу металните скали, влегувајќи и излегувајќи од различни врати, но секогаш се враќале во центарот. Бунтовничките борци не изгледаа подобро информирани. Едниот конечно најде мапа, а толпата се собираше околу него додека тој го гледаше документот со ширина од половина метар.
Тесните ќелии беа преполни со ќебиња и облека, фрлени кога затворениците беа ненадејно ослободени од бунтовниците претходно истиот ден. Некои ќелии имаа дупки во ѕидовите, каде што беа натрупани дополнителни затвореници. Видеата покажаа борци како ослободуваат затворенички во неделата, кои требаше да се охрабрат да заминат, не можејќи да веруваат дека навистина излегуваат.
Тесните ќелии, не поголеми од неколку метри, беа исполнети со повеќе од десетина луѓе истовремено, не оставајќи простор за лежење, според групите за права. Врисоците на затворениците кои беа мачени можеа да се слушнат како одекнуваат низ ходниците.
Според Амнести интернешенел, во Седнаја биле задржани до 20.000 затвореници, од кои повеќето биле затворени по тајни лажни судења кои траеле не повеќе од неколку минути. Преживеаните од затворот раскажуваа за брутални секојдневни тепања и тортури од затворските чувари, кои вклучуваа силување, електрични шокови и друго. Многумина беа мачени до смрт.
Преживеаните рекоа дека чуварите наметнале правило на апсолутна тишина во затворот. Ако приведените не можеа да зборуваат, можеа барем да пишуваат. Ѕидовите на ќелијата беа покриени со исчкртани, рачно напишани пораки. „Таб, кадни. Доста веќе, само земете ме…“.
Друго парче хартија, пронајдено на земја, искинато и изгазено, детално ја прикажува смртта на затвореник, навидум напишано од друг притвореник кој сака да ја документира смртта на својот пријател.
Во белешката, напишана од 63-годишен затвореник кој ја потпишал како Мохамед Абдулфатах ал-Јасем, се вели дека видел друг затвореник – чие име не е читливо – како паѓа и ја удрил главата за време на нападот. На белешката оставил телефонски број за да се јави тој што го нашол. Никој не крена кога заѕвони Гардијан.
Во хаосот многу семејства трагаат по своите роднини. Секоја деловна книга, исполнета со имиња и други детали, била изнесена од затворот каде што се собирале групи луѓе за да проверат дали знаат некој што се спомнува. Групите за права предупредија дека евиденцијата треба да се чува на уреден начин, за да може да се документира судбината на околу 136.000 луѓе уапсени од режимот на Асад.
Од затворот почнаа да се слушаат извици и луѓето почнаа да бегаат. Некој отвори врата и рекол дека слушнал глас одоздола. Борците повикува на смиреност додека стотици се огласија да видат кој може да биде долу. Тие почнаа да работат, ѕвекот на лопата на катанците одекнуваше низ металната тврдина.
Сириската цивилна одбрана во понеделникот објави соопштение во кое се вели дека и покрај интензивната потрага низ објектот, тие не пронашле ниту еден затвореник заробен под земја. Тие ги предупредија луѓето да не се надеваат бидејќи се шират гласини и дезинформации.
За многумина, Седнаја беше нивната последна надеж за пронаоѓање на исчезнатите. Јамен ал-Алаај, 18-годишен од селата на Дамаск, кој ја напуштал Седнаја, рече дека одел од затвор во затвор барајќи го својот вујко кој исчезнал во 2017 година.
„Денес пристигнавме и баравме и баравме, но не најдовме ништо. Оние во црвеното крило сè уште не се пронајдени“, рече Алај, ветувајќи дека ќе се врати наутро.
Додека луѓето ја напуштаа Седнаја во доцните ноќни часови, илјадници други сè уште доаѓаа од Дамаск. Еден човек, праша друг кој влезе: „Најде ли некој? Дали се појави некој нов?“ Човекот одговори со тивок глас: „Не, но се надевам дека утре“, пишува Гардијан.